Materiały do przeczytania dotyczące doskonalenia analizy i terapii ruchu

Kuura to dziecko w wieku 6 miesięcy i 1 tygodnia ze skierowaniem na fizjoterapię od pielęgniarki środowiskowej. Kuura jest drugim dzieckiem w rodzinie ze starszym o 3 lata rodzeństwem. Matka Kuury była nieco zaniepokojona rozwojem motorycznym Kuury, ponieważ dziecko wydaje się preferować lewą stronę podczas przewracania się. Poza tym matka nie miała żadnych obaw dotyczących rozwoju dziecka. Kuura i matka przychodzą na fizjoterapię po raz pierwszy (Wideo 1).

Co wiemy z historii pacjenta:

Kuura to drugie dziecko w rodzinie, urodzone w 39,5 tygodniu z wagą 3760 g i długością 51 cm. Do tej pory rozwój mieścił się w normie osiągnął i wszystkie kamienie milowe rozwoju motorycznego zostały osiągnięte zgodnie z wiekiem. Dziecko jest nadal karmione piersią, ale już ćwiczy jedzenie gotowanej marchewki, ziemniaków i batatów. Kuura śpi dobrze i oczekuje się, że będzie aktywny w czasie zaplanowanej fizjoterapii. Z dokumentów wynika również, że rodzina chce używać terminów neutralnych pod względem płci, dlatego też wybrała dla dziecka imię Kuura.

Ze względu na ograniczoną ilości danych fizjoterapeuta musi być dobrze przygotowany do planowanego spotkania. Potrzebny będzie miękki materac, a także warunki stwarzające możliwość obserwacji dziecka na twardej powierzchni. Jeśli to możliwe, obserwacja powinna odbywać się podczas spontanicznej zabawy. Ważne jest, aby wcześniej wybrać odpowiednie zabawki, aby osiągnąć cele obserwacji i aktywnie uczestniczyć w interakcji. Zaangażowanie opiekunów w obserwację wymaga odpowiednio dużo przestrzeni. Należy również zwrócić uwagę na interakcję rodzic-dziecko i sposób obchodzenia się z dzieckiem. Sporządzamy listę kamieni milowych, które spodziewamy się zobaczyć, szukamy symetrii/asymetrii, napięcia mięśniowego i interakcji poprzez zabawę.

Dobrą książką, którą zalecamy do przeczytania dotyczącą przygotowania do obserwacji rozwoju motorycznego jest pozycja Mary D. Sheridan „From Birth to Five Years: Children’s Developmental Progress”, 2021, Routledge. Czytając tę książkę, można poznać etapy oceny motorycznej (wydajność, jakość ruchu, symetria, ruch typowy i nietypowy, podejmowanie decyzji). Można również przejść przez kamienie milowe związane z wiekiem, które można ocenić poprzez obserwację i badanie dziecka. Dobrze jest również odświeżyć pamięć o terminach wrażliwych na płeć (Wideo 2).

W wieku 6 miesięcy zaczynamy obserwować zmiany masy ciała i możemy oczekiwać, że dziecko będzie leżało na plecach i podnosiło ręce, chcąc być podniesione. Po chwyceniu za rączki dziecko powinno być w stanie podnieść głowę, usztywnić ramiona i podciągnąć się do pozycji siedzącej. Kiedy dziecko jest podciągnięte do podpartego siadu, plecy są proste a dziecko jest w stanie obracać głowę z boku na bok. Od dziecka nie oczekuje się jeszcze samodzielnego siedzenia. Można jednak oczekiwać, że dziecko potrafi przewrócić się z pozycji leżącej plecach na brzuch i z pozycji leżącej na brzuchu na plecy, chociaż zwykle umiejętność ta osiągana jest w wieku 7 miesięcy. W pozycji na brzuchu dziecko powinno mieć otwarte dłonie i być w stanie podeprzeć się na wyprostowanych ramionach. Kiedy dziecko jest trzymane w pozycji stojącej, przenosi ciężar ciała na nogi i zazwyczaj lubi podskakiwać w górę i w dół. Na tym etapie dziecko zaczyna wykazywać oznaki reakcji ochronnych, takich jak „spadochron” w dół i reakcja ochronna na boki/do przodu. Dziecko jest w stanie manipulować przedmiotami i przekładać je z ręki do ręki (Sheridan, M.D. 2008. Od urodzenia do pięciu lat).

Czerwone flagi oznaczają, że dziecko nie osiąga większości kamieni milowych, następuje nagłe zatrzymanie stałego postępu na przestrzeni tygodni lub utrata już zdobytych umiejętności. Jeśli czerwona flaga zostanie wykryta podczas obserwacji, opiekunom należy dokładnie wyjaśnić, że dziecko wymaga dalszych badań i skierowania do lekarza oraz kontroli w ciągu kilku tygodni. Rodzice często bardzo się martwią i bardzo ważne jest, aby sytuacja została szczegółowo wyjaśniona, a rodzice powinni wiedzieć, że potrzebny jest czas, który pokaże, czy zaobserwowane objawy to naprawdę coś niepokojącego. W przypadku dziecka w wieku sześciu miesięcy, które do tej pory osiągnęło kamienie milowe w zakresie motoryki, następujące objawy wskazywałyby na czerwoną flagę: dziecko nie obraca się w żadnym kierunku; dziecko nie jest w stanie ułożyć rąk w linii środkowej i złączyć ich w pozycji leżenia na plecach; dziecko ma trudności z podnoszeniem rąk do ust; dziecko używa tylko jednej z kończyn górnych, podczas gdy druga jest zaciśnięta w pięść podczas sięgania po przedmioty (Department of Health and Human Services, Centers for disease control and prevention)

Należy pamiętać, że mimo iż obserwacja jest kluczową częścią badania przesiewowego rozwoju motorycznego to, bardzo ważne jest, aby równocześnie stosować standaryzowane miary rozwoju, które pozwalają w ściśle określony sposób dokumentować i oceniać wyniki badania. Pozwala to terapeutom na porównywanie wyników między kolejnymi ocenami. Na przykład w przypadku wcześniaków oceny rozwoju motorycznego są przeprowadzane regularnie ze względu na wysokie ryzyko opóźnień rozwojowych.

Wykorzystanie różnych narzędzi pomiarowych omówiono bardziej szczegółowo w E-manualu (Piper, M. C, Darrah J, 2022).