Materiały do przeczytania dotyczące doskonalenia analizy i terapii ruchu

Proces podejmowania decyzji o powrocie do sportu 

Decyzja o powrocie do sportu po urazie powinna uwzględniać stan kliniczny pacjenta, jego stan psychiczny oraz krótko- i długoterminowe cele sportowe. Podejmując taką decyzję zawsze próbuje się znaleźć balans pomiędzy zdrowiem sportowca a jego skutecznością na boisku. Niestety zawsze jest to obarczone ryzykiem. Zbyt wczesny powrót do gry może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia sportowca (np. ponowny uraz), zbytnia ostrożność i odwlekanie decyzji o powrocie może wyeliminować sportowca z ważnych zawodów i spowodować, że straci on pozycję w drużynie. Decyzja o powrocie do sportu jest zazwyczaj wspierana opiniami wielu osób. Istotny głos należy do lekarza i fizjoterapeuty, ale liczy się także zdanie psychologa, trenera i najbliższego otoczenia sportowca. Ostatecznie jednak to on sam podejmuje finalną decyzję. W tym momencie bardzo ważna jest edukacja na temat istoty urazu i jego konsekwencji, ponieważ badania pokazują, że sportowcy często zaniedbują długoterminowe prognozy zdrowotne i postanawiają wracać do gry najszybciej jak to możliwe dla nieodległego w czasie sukcesu sportowego. Sportowcy zazwyczaj łatwo podejmują decyzję o zbyt wczesnym powrocie do gry, gdy jest im dostępny czynnik zmniejszający ryzyko. Może to być podpowiedź, by na czas uprawiania aktywności założyć stabilizator lub być aktywnym na mniej niż 100%, ewentualnie grać dopóki nie boli, “w każdej chwili możesz zejść z boiska, ktoś cię zastąpi”. Biorąc pod uwagę dobro sportowca, pożądane jest, aby decyzja o powrocie do sportu była podejmowana bardziej świadomie, w oparciu o dokładną analizę stanu zdrowia i ryzyka. Pomocne w tym mogą być normatywne narzędzia jak na przykład StaRRT.

Strategię oceny ryzyka i tolerancji ryzyka (Strategic Assessment of Risk and Risk Tolerance, StARRT) stworzono, aby ułatwić podejmowanie decyzji o powrocie do sportu po urazie narządu ruchu. Punktem wyjścia do stworzenia StaRRT był model podejmowania decyzji o powrocie do sportu opublikowany w 2010 przez Creighton i wsp. W modelu tym proces decyzji oparto o analizę trzech grup czynników: czynniki medyczne, czynniki sportowe mogące zmodyfikować ryzyko związane z powrotem do sportu oraz czynniki modyfikujące decyzję o powrocie do sportu. W StARRT zmieniono nieco sposób patrzenia na problem. Strategia ta zakłada, że podstawą podjęcia decyzji o powrocie do sportu powinna być ocena ryzyka, jakie wiąże się z tym powrotem i porównanie jej z ryzykiem, które sportowiec uznaje za akceptowalne. Jeżeli oszacowane ryzyko jest większe od akceptowalnego ryzyka, należy podjąć decyzję o odroczeniu powrotu do sportu. W pierwszym etapie oceny prowadzonej według modelu StARRT na podstawie dostępnych informacji szacuje się, jakie obciążenie można nałożyć na ciało sportowca, zanim ulegnie ono uszkodzeniu. Uszkodzona w urazie sportowym tkanka powinna mieć optymalne warunki do gojenia. Każde obciążenie nałożone na tkankę może zaburzyć proces zdrowienia. Dlatego kolejnym krokiem w modelu StARRT jest ocena, jak obciążenia wynikające z uprawianej dyscypliny sportu mogą wpłynąć na ryzyko ponownego urazu.Na tym etapie procesu podejmowania decyzji o powrocie do sportu rozważa się również gotowość psychologiczną sportowca. W ostatnim trzecim etapie podejmowania decyzji o powrocie do sportu należy określić próg akceptowalnego ryzyka. Nie jest to łatwe zadanie, ponieważ próg akceptacji ryzyka jest mocno subiektywny i w znacznym stopniu zależy od cech osobowościowych sportowca oraz wartości, którymi kieruje się społeczność, która sportowca otacza. Przykładowo, z medycznego punktu widzenia można określić, że powrót do sportu jest korzystny, jeśli ryzyko ponownego urazu wynosi nie więcej niż 10%. Ale jeśli sportowiec ma wizję zrezygnowania ze startu w igrzyskach olimpijskich i z tego powodu jest zagrożony depresją, akceptowalne ryzyko ponownego urazu można podnieść do 15 lub nawet 20%. Strukturę strategii oceny ryzyka i tolerancji ryzyka przedstawiono na poniższej rycinie 1.

Rys. 1. Ramy Strategicznej Oceny Ryzyka i Tolerancji Ryzyka, zaczerpnięte z pracy: Shrier, I. (2015). Strategic Assessment of Risk and Risk Tolerance (StARRT) framework for return-to-play decision-making. British journal of sports medicine, 49(20), 1311-1315.

Dodatkowo dostępne w e-podręczniku: 4 filary rehabilitacji na boisku